پيام هاجر 10 دي 1370 شماره 195
سمينار روز زن در حسينيه ارشاد
ضرورت اجتهاد در قوانين حقوق مدني زن و خانواده
گزارش از سمينار بزرگداشت طيبه كبري فاطمه زهرا الله عليها و تجليل از شأن مادر و مقام زن كه از طرف موسسه اسلامي زنان در حسينيه ارشاد برگزار گرديد. اين سمينار در روز پنجشنبه 5 ديماه 1370 با حضور جمعي از خواهران متعهد، متخصص و دلسوز، برگزار گرديد. در ابتدا سوره شريفه بلد قرائت و ترجمه گرديد سپس خانم طالقاني پس از عرض تبريك و تهنيت به مناسبت سالروز تولد حضرت زهرا (س) و هفته زن و روز مادر و تولد حضرت عيسي (ع) سوره بلد را تفسير نمودند تكيه ايشان بيشتر بر روي آيات فلا اقسم العقبه و ما ادراك ما العقبه فك رقبه او اطعام في يوم ذي مسغبه يتيما ذا مقربه او مسكينا ذا متربه بود به اين ترتيب كه عبور از عقبه (گردنه و قله مرتفع آزمايشگاه زندگي، مشروطه به آزاد كردن كردنها و بردگي و انسانها بوسيله آگاهي و نجات از فقر و ركود در نتيجه فاسد شدن استعدادها مي باشد آزاد كردن گردن ها و رشد و حريت بخشيدن به انسانها اعم از زن و مرد، رسالت هر فرد مطلع و معتقد به مباني الهي مي باشد بنابراين يكي از مهمترين وظايف فعلي انديشمندان جامعه به پيروي از شيوه حضرت زهرا(س) آگاهانيدن زنان از حقوق و تكاليف و نارسائي هاي حقوقي آنان در حال حاضر مي باشد كه به طور كلي حقوق مدني خانواده بايستي مجدداً مورد اجتهاد منطبق با شرايط زمان و رشد فرهنگي زن همانند اجتهاد است ديگري كه از بعد انقلاب تا كنون در زمينه هاي مختلف صورت گرفته است از جمله نارسائيهاي قانون ماده 1133 قانون مدني كه مي گويد: (مرد مي تواند هر وقت كه بخواهد زن خود را طلاق دهد) تا شخصيت واقعي زنان به آنها بازگردانيده شده و احياء گردد. چرا كه پس از بازگشت به خويشتن و تشخيص رسالت انساني الهي خويش، بطور قطع به صلاحات اساسي درانديشه، گفتار و كردار خويش و انجام مسئوليتهاي لازم خواهند پراخت ايشان اضافه نمودند كه چناچه هر چه زودتر اصلاحات قانوني و مقرراتي در امور زنان و خانواده انجام نشود، مسئولين امور نمي توانند مدعي باشند كه دركشور اسلامي ما هيچگونه ظلم و ستمي وجود ندارد، زيرا وجود چنين قوانيني كه به يك طرف قدرت مطلق در گسيختن بنياد جامعه مي دهد، بهترين مصداق وجود ظلم و ستم در كشور اسلامي ما مي باشد پس از آن خانم استادملك شعر شاهكار آفرينش را دكلمه نمودند (متن كامل سخنراني ها و شعرها و مقاله ها در شماره هاي آينده نشريه به تدريخ چاپ خواهد شد). سپس سركار خانم محمدي بحثي پيرامون (قضاوت زنان) داشتند وطي آن بحث دلايل فقهاي مختلف اعم از شيعه و سني را در اين مورد بررسي نمودند، در پايان چنين نتيجه گرفتند كه طبق فتواي مقدس اردبيلي يكي از بز گان اهل تشيع هيچ منبع شرعي براي قضاوت زن وجود ندارد ايشان از نشريه مقاله قضاوت زن مندرج در پيام هاجر شماره 75 مورخ 10/12/70 استفاده نموده بودند. پس از آن شعر (خلقت زن) از آقاي رهي معيري توسط خانم قاسم زاده قرائت شد با اين توضيحات كه ديگاه شاعران مرد و ادبيات مردانه در طول تاريخ آميزه اي از صفات مثبت ومنفي بوده است بخصوص هميشه صفاتي مانند مكر و حيله و دوروئي و حرافي به عنوان نقطه ضعفهاي عمده زنان مطرح شده است براي پس بردن به ريشه هاي اين مسئله قرار شد كه در ميز گرد، از نظر روانشناسي اين مطلب مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد.
بعد از پذيرائي ميز گردي با عنوان (زن و خانواده) با شركت خانمها معروفي، ابراهيمي، شريعت پناهي، و شيد، با مديريت خانم طالقاني برگزار گرديد.
گزارش از سمينار بزرگداشت از سمينار بزرگداشت طيبه كبري فاطمه زهرا سلام الله عليها و تجليل از شأن مادر و مقام زن كه از طرف موسسه اسلامي زنان در حسينيه ارشاد برگزار گرديد. اين سمينار در روز پنجشنبه 5 ديماه 1370 با حضور جمعي از خواهران متعهد، متخصص و دلسوز، برگزار گرديد. در ابتدا سوره شريفه بلد قرائت و ترجمه گرديد سپس خانم طالقاني پس از عرض تبريك و تهنيت به مناسبت سالروز تولد حضرت زهرا(س) و هفته زن و روز مادر و تولد حضرت عيسي (ع) سوره بلد را تفسير نمودند تكيه ايشان بيشتر بر روي آيات فلااقتحم العقبه و ماادراك ماالعقبه فك رقبه او اطعام في يوم ذي مسغبه يتيماً ذا مقربه او مسكيناً ذا متربه بود به اين ترتيب كه عبور از عقبه (گردنه و قله مرتفع آزمايشگاهي و نجات از فقر و ركود درنتيجه فاسد شدن استعدادها مي باشد آزاد كردن گردن ها و رشد وحريت بخشيدن به انسانها اعم از زن و مرد، رسالت هر فرد مطلع و معتقد به مباني الهي مي باشد) بنابراين يكي از مهمترين وظايف فعلي انديشمندان جامعه به پيروي از شيوه حضرت زهرا (س) آگاهانيدن زنان از حقوق و تكاليف و نارسائي هاي حقوقي آنان در حال حاضر مي باشد كه به طور كلي حقوق مدني خانواده بايستي مجداداً مورد اجتهاد منطبق با شرايط زمان و رشد فرهنگي زن همانند اجتهادات ديگري كه از بعد انقلاب تا كنون در زمينه هاي مختلف صورت گرفته است از جمله نارسائهاي قانوني ماده 1133 قانون مدني كه مي گويد:( مرد مي تواند هر وقت كه بخواهد زن خود را اطلاق دهد) تا شخصيت واقعي زنان به آنها باز گردانيده شده و احياء گردد. چرا كه پس از بازگشت به خويشتن و تشخيص رسالت انساني الهي خويش، بطور قطع به اصلاحات اساسي در انديشه، گفتار و كردار خويش و انجام مسئوليتهاي لازم خواهند پرداخت ايشان اضافه نمودند كه چنانچه هر چه زودتر اصلاحات قانوني و مقرراتي در امور زنان و خانواده انجام نشود، مسئلين امور نمي توانند مدعي باشند كه در كشور اسلامي ما هيچگونه ظلم و ستمي وجود ندارد، زيرا وجود چنين قوانيني كه به يك طرف قدرت مطلق در گسيختن بنياد جامعه مي دهد، بهترين مصداق وجود ظلم و ستم دركشور اسلامي ما مي باشد. پس از آن خانم استاد ملك شعر شاهكار آفرينش را دكلمه نمودند (متن كامل سخنراني ها و شعرها مقاله ها در شمارهاي آينده نشريه بتدريج چاپ خواهد شد). سپس سركار خانم محمدي بحثي پيرامون (قضاوت زنان) داشتند و طي آن بحث دلايل فقهاي مختلف اعم از شيعه و سني را در اين مورد بررسي نمودند، در پايان چنين نتيجه گرفتند كه طبق فتواي مقدس اردبيلي يكي از بزرگان اهل تشيع هيچ منبع شرعي براي قضاوت زن وجود ندارد ايشان از نشريه مقاله قضاوت زن مندرج در پيام هاجر اشاره 75 مورخ 10/12/70 استفاده نموده بودند. پس از آن شعر (خلقت زن) از آقاي رهي معيري توسط خانم قاسم زاده قرائت شد با اين توضيحات كه ديدگاه شاعران مرد و ادبيات مردانه در طول تاريخ آميزه اي از صفات مثبت و منفي بوده است بخصوص هميشه صفاتي مانند مكر و حيله و دوروئي و حرافي به عنوان نقطه ضعفهاي عمده زنان مطرح شده است براي پس بردن به ريشه هاي اين مسئله قرار شد كه در ميز گرد، از نظر روانشناسي اين مطلب مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد. بعد از پذيرائي ميزگردي با عنوان ( زن و خانواده) با شركت خانمها معروفي، ابراهيمي، شريعت پناهي، و شيد، با مديريت خانم طالقاني برگزار گرديد.
ابتدا خانم معروفي شمه اي از ظلمهائي را كه از طرف مردان در طول تاريخ بر زنان تحميل شده است، بر شمردند و نتيجه گرفتند كه هميشه زورگوئي بالادستان منجربه تظاهر و فريب كاري در زيردستان مي شود و عده اي از زنان نيز به علت محروميت از حق انساني خويش در(اداره امور خانواده) به حربه مكر و فريب و دو روئي پناه مي برند تا حدالقل به قسمتي از حقوق انساني خويش نائل آيند و تنها راه حل برطرف شدن اين نقطه ضعف در زنان را حمايت هاي قانوني آنان در زمينه مشاركت عملي آنها در اداره امور خانواده دانسته اند. سپس خانم ابراهيمي به بحث پيرامون آيه 34 از سوره شريفه نساء پرداخته و در مورد كلمه قوام با اشاره به تأكيد خداوند بر دو صفت (فضل داشتن) و (انفاق كردن) از طرف كسي كه قواميت دارد، نتيجه گيري كردند كه اگر زني نسبت به شوهر فضل بيشتري داشت و ايثارگر و انفاق كننده بود، در واقع او قوام خواهد بود همچنين در اجتماع اگر زني به حمايت از حق بپردازد مانند حضرت زينب(س)، نسبت به تمام مرداني كه از اين وظيفه شانه خالي كرده اند، اعم از لشكريان ابن زياد يا مرداني كه از نظر عقيدتي با امام حسين موافق بودند ولي حاضر نشدند همراه ايشان بروند و از حق دفاع كنند، برتري دارد همچنين طبق تفسير آيت الله طالقاني، انفاق بايستي بدون منت و آزار باشد، پس اگر مردي نفقه دادن به زنش را تؤام با منت و آزار نمايد، از قواميت خارج مي شود.
عقيده ايشان در مورد نشوز اين بود كه نشوز «خروج از فرمان خداوند است» و نه «خروج از فرمان شوهر» و احكام تنبيهي نيز بايستي از طرف حاكم شرع تعيين گردد، البته حاكم شرع مي تواند شوهر را مجري احكام تنبيهي قرار دهد، چون شوهر نمي تواند همزمان هم مدعي باشد و هم قاضي.
سپس خانم شريعت پناهي بحث پيرامون آيه 34 از سوره شريفه نساء را ادامه دادند و ضمن تأييد برداشت هاي خانم ابراهيمي از واژه هاي «قوام» و «نشوز» اضافه نمودند كه درست است كه «نشوز» خروج از فرمان خداوند است ولي اين صغيان فقط در چهاچوب خانواده يعني «حفظ ناموس خود» و «حفظ حيثيت خانواده» مصداق دارد به اين معنا كه زن ناشزه كسي كه «به مقدمات فحشاء» (و نه خود فحشاء) رسيده است علاوه بر آن در صورت اثبات تخلف دراين زمينه ابتدائاً خود شوهر موظف به پند دادن و دوري از روابط زناشوئي و بالاخره زدن در حدي كه اثري باقي نگذارد مي باشد، دلايل اين موضوع: اولا اين مسئله تا زماني كه خصوصي است تا حد امكان بايد در محيط خانواده حل شود، ثانياً مرد با تقوا پيشنه كردن، حتي در چنين تخلفات سنگيني، خونسردي خود را از دست نداده و بجاي بكار بردن خشونت كور، در كمال دلسوزي به گفتگو و بحث مستدل با همسرش بپردازد واو را همچون دوست دلسوز و آگاه نصيحت كند، سپس چند روزي را با او قهرنمايد تا آن زن بداند كه اين جدائي موقت، ممكن است به جدائي دائم بيانجامد، و در صورت عدم تأثير اين دو روش، زدن به نحوي ملايم كه اثر آن حتي در حد كبودي باقي نماند. در واقع اين آيه «محدوديت در زدن را» مطرح مي كند به اين ترتيب كه چون خداوند حكيم فقط و فقط در يك چنين موردي هر قدر ناسازگار بوده و تفاهم با او مشكل باشد، مرد باز هم حق زدن او را (حتي در حد ملايم نخواهد داشت) ايشان اضافه كردند كه البته كه البته مستحب مؤكد است كه چه زن و چه شوهر در تمام كارها پس از مشورت رضايت يكديگر را كسب كنند، بخصوص زن كه از طرف خداوند حكيم به لقب «صالح» يعني اصلاح دهنده و صلح كننده و صلح دهنده، ملقب گرديده است. در پايان به خواهران توصيه مؤكد داشتند كه تنها راه جلوگيري از وقوع تعدد زوجات در هر شكل از اشكال آن، بر آوردن نيازهاي مشروع عاطفي و فيزيكي شوهر مي باشد چرا كه مرد در اين زمينه بسيار ضعيف تر از زن آفريده شده و بهمين جهت بيشتر در خطر بي وفائي نسبت به زن قرار مي گيرد.
وظايف قانوني زوجين سپس خانم شيد به علت ذيق وقت مختصراً در مورد وظايف قانوني متقابل زوجين به توضيح پرداختند و ضمن تأكيد بر عند المطالبه بودن مهر كه خود روش مناسبي در جهت كاهش مهريه است، ريشه حقوقي نفقه را تمكين به نيازهاي عاطفي و فيزيكي شوهر (البته با شرايط و حدودي كه قرآن معين فرموده است) دانستند استدلال ايشان اين بود كه چون بقيه كارهائي كه زن انجام مي دهد، اعم از آشپزي، خياطي يا پرستاري از فرزند (حتي شيردادن به او) مستحق اجرت است، پس درمقابل وظيفه پرداخت نفقه از طرف شوهر، برآوردن نيازهاي مشروع او هم بر عهده زن گذاشته شده است.
نتيجه مباحث:
بالاخره در پايان ميزگرد خانم طالقاني ماحصل بحث را بشرح زير خلاصه نمودند:«قوام بودن مردان بمعناي حامي و درخدمت زن و خانواده قرار داشتن بيان كردند و اگر به هر دليل مرد نتواند اين وظايف را بنحو احسن (با توجه به نيازهاي روحي و رشد فرهنگي همسر) انجام دهد، قواميت مرد به تنهائي منتفي گشته و همسر او نيز در قواميت شريك خواهد بود. ايشان ادامه دادند: كه چون زن در خانواده مسئوليت برآوردن نيازهاي عاطفي و فيزيكي شوهر را بر عهده دارد بالاجبار زمان طولاني از عمر خود را كه سرمايه واقعي اوست بايد دراين راه مصرف كند، لذا فرصت كافي براي پركردن خلاهاي مادي خود نخواهد داشت. بنابراين نفقه به معناي جبران نيازهاي مادي مي باشد كه براي جبران اين صرف وقت بر عهده شوهر قرار داده شده است. پس زناني كه علاوه بر انجام وظايف ياد شده خلاهاي مادي آنها از طرف شوهران چرا كه و مودت و دوستي و رحمت را براي حفظ كانون گرم خانوادگي خود از شوهران دريغ نمي دارند. سپس ايشان ماده 1133 قانون مدني «مرد مي تواند هر گاه كه بخواهد زن خود را طلاق دهد» را مطرح كردند. ايشان ضمن انتقاد از اين ماده قانوني اظهار داشتند كه در مدت يك هفته به چندين مورد برخوردم كه با سوء استفاده از اين ماده قانوني و استناد قاضي به اين ماده دادگاه زناني را با داشتن پنج فرزند بنابر خواست شوهر طالق داده است هم اكنون يكي از اين احكام نزد ايشان مي باشد كه در همين شماره «196» پيام هاجر چاپ خواهد شد.
نكته تأسف بارتر آنكه اكثر اين زنان عليرغم داشتن چندين فرزند، دست خالي و بدون هيچگونه پشتوانه مالي (پس از پرداختن مبلغ اندكي به عنوان مهريه 20 سال پيش) در اجتماع رها گشته اند و اكنون با داشتن روحيه اي در هم شكسته و نااميد در جستجوي كار مي باشند. سپس به هنگام تريبون آزاد، سركار خانم جوادي (امام) از ظلمهائي كه بر زنان مي رود سخنائي ايراد كردند و نمونه هائي از آن را نيز ارائه دادند و (سرگذشت دردناك بعضي از اين نمونه ها در شماره هاي آينده پيام هاجر به چاپ خواهد رسيد). يكي ديگر از شركت كنندگان در تريبون آزاد، شكايت خود را به اين ترتبيب بيان نمود كه: مدت 16 سال است كه از دادگاه تقاضاي طلاق نموده ام ولي دادگاه بدون توجه به دلايل منطقي من از صدور حكم طلاق به علت مخالف شوهر و استناد قاضي به ماده «1146»، خودداري مي نمايد. ايشان ضمن طلب كمك فكري از حضار ابراز كردند كه در تمام مدت اين 16 سال دو فرزند خويش را بدون دريافت كوچكترين كمك مالي از شوهر نگهداري و تربيت كرده اند. در ساعت يك بعد الظهر جلسه سمينار براي اداي فرضيه نماز و صرف نهار موقتاً تعطيل گرديد برنامه بعد از ظهر نيز با تلاوت و ترجمه سورة شريفه «كوثر و آيات 30 و 31» از سوره شريفه نور ( آيات حجاب ) آغاز گرديد. سپس خانم طالقاني در تفسير اين آيات تأكيد نمودند كه ابتدائاً مردان موظف به رعايت عفت از طريق عدم نگاه خريدارانه به زنان و حفظ دامن خود از آلودگي ها گرديده اند و سپس همان دستورات همراه با توصيه هاي وسيعتر و جامع تر به زنان داده شده است. خداوند در پايان آيه زنان و مردان را دعوت به بازگشت بسويش مي نمايد. ايشان ضمن اشاراتي به سخنراني مكتوب آيت الله طالقاني بر محور حجاب به خانمها توصيه نمودند كه يكبار ديگر اين سخنراني مكتوب را به دقت مطالعه نمايند(در شماره هاي آينده چنانچه فرصتي پيش آيد متن كامل اين جزوه چاپ خواهد شد). ايشان در ادامه سخنان خويش از صفات ملكوتي بزرگ بانوي اسلام حضرت فاطمه زهرا(س) به عنوان الگوي تقوا براي زن و مرد مسلمان ياد كردند و اظهار اميدواري نمودند كه زنان جامعه ما با پيروي از ايشان بايد در مقابل حملات فرهنگي غرب، خود را واكسينه نمايند. بعد از آن شعري از ديوان شعر خانم پروين اعتصامي توسط خانم شيد خوانده شد. سپس خانم شكوهي زندگينامه سيده ملك خاتون يكي از زنان حاكم در سرزمين ري كه مدت نزديك به سي سال در كمال عدل و انصاف و تدبير و مقابله فرهنگي و نظامي با حاكمان و ظالمان عصر خويش بسر برده بود براي حاضرين بيان كردند. برنامه بعدي توسط دختران «خوابگاه شبانه روزي حبيب ابن مظاهر» متعلق به سازمان بهزيستي كشور اجرا شد. آنها سرودي در مقام حضرت زهرا(س) اجرا نمودند و بعد از آن جوايزي از طرف موسسه اسلامي زنان به آنان اهداء گرديد. سپس خانم شريعت پناهي در زمينه ريشه هاي برحاني وضعيت زنان در غرب و شرق عالم سخنراني كردند. پس از پذيرائي خانم شاكري شعري به صورت دكلمه در تجليل از مقام مادر از استاد شهريار اجرا كردند كه به حضار حالي بخشيد سپس قطعه اي با نام «ما ايستاده ايم» كه توسط خانم شيد تهيه گرديده بود قرائت شد. سپس ميزگردي در زمينه «زن و اجتماع، (اشتغال) با شركت خانمها قاسم زاده، استاد ملك، شاكري، شيد و محمدي و طالقاني برگزار گرديد. خانم قاسم زاده لزوم رفع تبعيض در فرصت تحصيلي دانشگاهي و اشتغال را تأكيد نمودند چرا كه به عقيده ايشان اجراي موفقيت آميز برنامه پنج ساله توسعه كشور بدون مشاركت فعال و همه جانبه زنان، غير ممكن خواهد بود. همچنين ايشان خاطرنشان ساختند كه زنان نيز مانند مردان داراي توانائيهاي جسمي و روحي براي انجام همه نوع مشاغل مي باشند و هر نوع تبعيض قانوني در اين زمينه مانع از رشد زن و جامعه خواهد شد. سپس خانم شاكري توضيحاتي پيرامون اين مسئله دادند كه چون زن در شرايط فعلي مسئوليت هاي دو گانه اي را در خانواده و اجتماع تواماً بر عهده مي گيرد، بسيار منطقي است كه دولت جمهوري اسلامي ايران، تسهيلات ويژه اي را براي زنان شاعل بوجود آورد تا اين كار دوگانه و مضاعف منجربه فشار مضاعف بر زن نگردد. ايشان تأكيد كردند كه بر اثر اين فاشر مضاعف ، زنان عموماً خسته، عصبي و بسيار زودتر از موعد شكسته مي شوند بنابراين قادر نخواهند بود تا نقش عاطفي خويش را بنحو اكمل در خانواده به انجام رسانند ايشان طرحي در زمينه «اشتغال زنان» را به مجلس شوراي اسلامي و براي دئيس جمهور ارسال نموده اند. ايشان اظهار اميدواري كردند كه اين طرح مورد توجه مسئولين قرار گيرد.
اصلاح ماده 1133 قانون مدني و شركت زنان در انتخابات
سپس خانم شيد راجع به حقوق اجتماعي زنان بياباني بشرح زير ايراد كردند:
لازم است زنان از نظر اجتماعي و قوانين موضوعه حاكم بر احوالشان، تأمين كافي داشته باشند و اين مهم لزوم بازنگري در قوانين مربوط به احوال شخصيه بانوان خصوصاً، قوانين حاكم بر مناسبات اجتماعي و اشتغال زنان را عموماً ايجاب مي كند. اطمينان خاطر بانواني كه در خانه به امر مهم تربيت فرزندان اشتغال دارند و تثبيت زندگي ايشان بايد مد نظر قرار گيرد، كه مهمتر آن اصلاح ماده «1133» قانون مدني بطريق ممكن كه برجسته ترين شيوه عملي آن تثبيت «اجرت المثل» بانوان در اين زمينه است. ضمناً لازم و ضروري است كه بانوان حضور فعال و گسترده اي در امر انتخابات داشته باشند زيرا همانگونه كه نيمي از جمعيت فعال كشور را بانوان تشكيل مي دهند، و لازم است نيمي از كرسيهاي مجلس نيز متعلق به ايشان باشد و اين ضامني ندارد جز حضور متعهدانه بانوان و انتخاب بانوان متعهد براي مجلس شوراي اسلامي، همچنين ايشان خطاب به خانواده ها توصيه كردند كه مهريه سنگين ضامن تداوم زندگي و خوشبختي نمي باشد و لازم است به جاي چشم و هم چشمي در اموال و زيبائي و … به تجانس فكري و اخلاقي طرفين وسيره و منش آنها توجه شود. پس از آن خانم محمدي مطالبي را در رابطه با ضرورت برگزاري روز زن بيان كردند، بدين ترتيب كه اصولاً چون زن، كارگر، مردم فلسطين و … مظلوم واقع شده اند روزي يا هفته اي را كه به آنان اختصاص داده اند، بهمين دليل هيچگاه روزي براي كارفرمايان، مردان، يا آمريكائيان مطرح نشده است. همين مطلب مي رساند كه زنان و مادران جوامع تا چه حد تحت ستم مي باشند ( متن كامل سخنان ايشان در شماره هاي آينده نشريه بچاپ خواهد رسيد).
سپس خانم استاد ملك به ريشه يابي بد حجابي پرداختند و يكي از علل اصلي آن را اجباغري نمودن حجاب بدون آنكه شناخت و فرهنگ اسلام را در حد كافي به زنان جامعه داده شده باشد دانستند. در تريبون آزاد در مقابل سئوال يك خانم دبير مبني بر اينكه چرا با وجود اين همه تبليغات هنوز موفق نشده ايم تا دخترانمان را در مدارس با پوشش واقعي آشنا سازيم، خانم طالقاني پاسخ دادند: كه علت اصلي آن عدم هماهنگي بين عمل وگفتار و تبليغ است امر به معروف و نهي از منكرداراي 7 شرط مي باشد كه يكي از آنها آئينه بودن آمر براي مأمور است به طور مثال اگر يك خانم مدير حجاب خود را كاملاً حفظ نموده و آن را تبليغ نمايد ولي در رعايت ضوابط اخلاقي خود قصور ورزد سخنان وي براي مستمعينش مؤثر نخواهد افتاده و قابل پذيرش نمي باشد ( براي مثال تبعيض بين شاگردان و يا معلمان در مدرسه يا هر گونه تحقير يا فحاشي نسبت به ديگران).
شركت زن و مرد در اموال
همچنين ايشان در مورد روابط خانوادگي اين نكته را يادآور شدند كه بجاي تعيين مهريه هاي سنگين و جهيزيه هاي گرانبها ارجح است تا در هنگام عقد مهريه در حد توان اقتصادي مرد تعيين ولي در سند ازدواج قيد و شرط گردد كه زن و مرد از تاريخ وقوع عقد در اموالي كه بعد از ازدواج كسب مي نمايند شريك المال خواهند بود.
در پايان وقت به علت ذيق وقت فقط اسامي كانديداهاي احتمالي براي شركت در انتخابات مجلس شوراي اسلامي به شرح زير اعلام گرديد: خانم ها قاسم زاده، استاد ملك، ابراهيمي، شريعت پناهي و شيد. انشاء … معرفي كوتاهي از آنان همراه با اهداف شركت در انتخاباتي هر يك از آنان در شماره هاي آينده خواهد آمد. جلسه با قرائت قطعنامه بپايان رسيد. (قطعنامه در شماره 195 نشريه پيام هاجر به چاپ رسيده است).