پيام هاجر 17 فروردين 78 شماره 258

سازمان محيط زيست

بشر امروز تا آنجا پيشرفته اتس كه موقعيت زندگي خود را پيوسته بررسي مي كند، شرايط جغرافيايي و طبيعي و اقليمي، اقتصادي و سياسي خود را به طور مستمر ارزيابي مي نمايد، درباره بهتر زيستن و شرايط زيست محيطي خود مي انديشد، دربارة گونه هاي زيستي اعم از گياهي و حيواني، آب، خاك، جنگلها، لايه ازن، اثرات و موقعيت كهكشانها، كرات و امكان وجود حيات در آنها مطالعه و تحقيق مي كند و سعي در شناخت اثرات آنها بر روي محيط زيست انساني دارد. در مورد حفظ و نگهداري محيط زيست زندگاني خود، پيوسته تحقيق مي كند. آلودگي محيط زندگي راخطرناكترين دشمن به حساب مي آورد تا جايي كه در چرخش حيات موجودات بطور اعم و حيات انساني به طور اخص حساسيت نشان داده با تشكيل كميسيونها، كميته ها و گردهمايي ها و مسائل حساس حياتي را به بحث و بررسي مي گذارد و ماحصل تجربيات خود را به جهانيان عرضه مي كند.

جهان غرب، جهان شرق را متهم به آلودگي محيط زيست مي كند، در حاليكه اين جهان غرب است كه كارخانه هاي فرسوده را در اختيار جهان شرق مي گذارد تا خروجي هاي آلوده كننده محيط زيست اين كارخانه ها را بهانه قرار داده و بتواند آن را متهم كند و جهان شرق نتواند غرب را بوسيله آزمايشهاي هسته اي و آلودگي زيست محيطي مورد سئوال قرار دهد و مانع آزمايشهاي خطرناك جهان غرب گردد.

محيط زيست در كشور ما بعد از انقلاب آنقدر دستخوش مسائل سياس، اجتماعي و اقتصادي بوده است كه نتوانسته آموزش هاي لازم را درباره شناخت محيط زيست و حفاظت و مسائلي مهمي از قبيل سلامتي آن جامعه ايراني بدهد. نقش گونه هاي حيواني و گياهي در تعادل و تنظيم محيط طبيعت ناشناخته مانده است.

آگاهي از آلودگيهاي زيست محيطي در مورد آبهاي درياها، رودخانه ها، هوا، خاك، گياه و آنچه كه به بهداشت جسم و روح انسان خسارت وارد مي سازد، عموميت نيافته است. خانمهاي خانه دار آگاهي كافي از جداسازي زباله ها نداشته و مراكز اداري شهري امكانات لازم را در اختيار شهروندان قرار نمي دهند. بعضي از كشورها براي تهيه آب گرم براي حمام از سوختن زباله ها استفاده مي كنند، بازيافت مواد(FEED BACK) را از مهمترين روش هاي صرفه جويي هزينه در تهيه امكانات و تأمين هزينه اداره جامعه خود به شمار مي آورند، در كشورهاي ديگر، سازمانهايي كه مسئوليت حفاظت از محيط زيست را به عهده دارند از ارزش و احترام فراواني برخوردار مي باشند. دنيا براي اينگونه سازمانها بها و قدر فراواني قائل است و حيات انسان و ديگر موجودات را مديون عملكرد آنها مي داند.

نكاتي براي طراحي سياستگزاري برنامه ريزي:

الف ـ مديريت مشاركتي: امروزه بر خلاف گذشته، تمركز قدرت و امكانات در رأس هرم، نشانة موفقيت در اداره جوامع و دستگاهها نيست. بلكه تلاش بر آن است كه سياستگذاريها، بصورت غير متمركز صورت پذيرد. سازمان محيط زيست هم يكي از آن دستگاههايي است كه مي بايست ضرورتاً فعاليت آن بر مبناي غير متركز سياستگذاري شود تا موفق و پايدار گردد دفاتر و ادارات تابعه آن در استانها و شهرها بايد بگونة محلي روشهاي خاص خود را طراحي كنند و در اين راه از حمايت و مشاركت مستقيم مردم برخوردار شوند در واقع بجاي سياستگذاري از بالا مي بايست مسئوليت پذيري و مشاركت از سطوح پايين شروع گردد.

ب ـ شفافيت عملكرد: بطور كلي در كشور ما، كمتر نهاد و يا سازماني است كه به مردم گزارش كار ارائه نمايد و در واقع شفاف عمل كند. البته شخص رئيس جمهور تا حدودي از اين امر مستثني است. بطور مثال در مورد مناطقي كه از سوي سازمان محيط زيست مناطق حفاظت شده اعلام مي شود. و اجازه اشتغال و فعاليت را به مردم، بخصوص زناني كه بهره گيري از محل را براي اشتغال نياز دارند، «خليج ميانكاله» از آن جمله است كه با توجه به اينكه كنوانسيون محيط زيست كار آنها را تأييد كرده ولي سازمان محيط زيست بدون توضيح كافي به مردم فقط مانع اشتغال مردم مي شود در حالي كه با بهره گيري از مشاركت مردم مي تواند مشكل را به سادگي حل كند(TRANSE PARENCY).

ج‌ ـ جوابگويي براي ارائه بيلان و گزارش آن به مردم: به طوري كلي هيچگاه براي مردم از مقدار بودجه تخصيصي و نوع مصرف آن و هزينه ها، همچنين ميزان كمكهاي دريافتي از سازمان ملل و گردش كار پروژه ها و … گزارش ارائه نشده(ACUNTABLE)

اگر فاكتورهاي دموكراتيك فوق الذكر كه حقاً منشاء الهي دارد مورد توجه قرار گيرد وسازمان محيط زيست اولويتها را از مشاركت سازمانهاي غير دولتي خود جوش مردمي كه مورد حمايت دولت مي باشد اخذ نمايد، با آموزش از طريق رسانه ها و كتب و حساس نمودن جامعه به محيط زيست گرديد مي توان با اين اقدامات زباله ها را تبديل نمود، كاغذ به كاغذ، مقوا به مقوا، شيشه به شيشه، آلومينيوم و … مردم با درك مسئوليت در قبال حفظ محيط زيست مانع ريزش سم و پلاستيك در آبها و حفظ جنگلها از خطرات گوناگون و … شوند البته اميدواريم با حضور سركار خانم دكتر ابتكار در رأس اين سازمان تحولات اساسي صورت گيرد.

لازم به يادآوري است كه آژانس محيط زيست سازمان ملل تا كنون به طور اساسي عملكردي نداشته و به لحاظ ضعفهايي كه در خود دارد قدم مثبت و چشمگيري براي محيط زيست برنداشته است در پايان اميد داريم كه مقام رياست جمهوري عنايت و توجه خاصي به نقش حساس محيط زيست وايجاد تحولات اساسي در آن بنمايند.ِ